Τι τρώμε; Φάβα Σαντορίνης

Σύμφωνα με πλήθος επιστημονικών ευρημάτων, οι σπόροι τριών ειδών λαθουριού (Lathyrus sativus, L. Clymenum και L. ochrus) -όλα τους πόες μονοετείς και αναρριχώμενες- συλλέγονταν για κατανάλωση ήδη πριν από τουλάχιστον οκτώ χιλιετίες, ενώ η καλλιέργεια των δύο τελευταίων στον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου ξεκίνησε την Εποχή του Χαλκού. Στην Κλασική εποχή αποτελούσαν τροφή των φτωχών, κατά κανόνα στη μορφή του παχύρρευστου χυλού («έτνος») που προκύπτει μετά από πολύωρο βράσιμό τους. Μερικούς αιώνες αργότερα, ο χυλός αυτός ονομαζόταν και «φάβα» από το όνομα των Λατίνων για τα κουκιά («faba»), καθώς συνήθως τούτο το όσπριο μεταχειρίζονταν οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι για την παρασκευή του.
Όλα τα είδη λαθουριού είναι πλούσια σε πρωτεΐνες (20-25%) και φυτικές ίνες, ενώ έχουν και χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Στα 100 γρ. η φάβα αποδίδει περίπου 80 θερμίδες, χωρίς φυσικά να υπολογίζουμε την προσθήκη ελαιολάδου, ενώ αποτελεί επίσης πλούσια πηγή μαγνησίου, σιδήρου και φυλλικού οξέος. Μόνο πρόβλημα αποτελεί η παρουσία κάποιων τοξινών, κυρίως στη φλούδα των λαθουριών, που μπορούν να προκαλέσουν παράλυση, γι’ αυτό κυκλοφορούν ξεφλουδισμένα, ενώ καλό είναι πριν από το μαγείρεμά τους να γίνεται πάντοτε η γνωστή πολύωρη διαδικασία του μουλιάσματος σε νερό που μετά πετιέται.
 Εδώ και 3. 500 χιλιάδες χρόνια, καλλιεργείται στη Σαντορίνη το φυτό που παράγεται η γνωστή φάβα. Πολλοί, ακόμα και ο Γεννάδιος, μπερδεύουν το Λαθούρι με τη φάβα της Σαντορίνης. Λάθυρος λέγονται και τα δύο. Όμως αυτό που λέγεται : «Λαθούρι», είναι ο Λάθυρος ο ήμερος (Lathyrus sativus), ενώ η φάβα Σαντορίνης βγαίνει από το φυτό που είναι ενδημικό της Σαντορίνης και λέγεται: Λάθυρος Κλύμενο (Lathyrus clymenum). Ενώ η φάβα Σαντορίνης είναι σαν μικρός αρακάς ( σαν μικρό μπιζέλι), το λαθούρι είναι σαν χοντρή φακή. Η φάβα Σαντορίνης έχει κίτρινο χρώμα και όχι πρασινωπό ή πορτοκαλί! Είναι νόστιμη και πολύ θρεπτική!

 Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι πολλά είδη αυτής της φυτικής οικογένειας παρουσιάζουν επίδραση σε μια σειρά από χρόνιες παθήσεις όπως είναι διάφοροι τύποι καρκίνου (προστάτη, στήθους, εντέρου), οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης. Είναι πλούσια σε φλαβονοειδή. Διαθέτουν μυκοστατικές ιδιότητες!
Στην Αφρική, όπου καλλιεργούν μεγάλες εκτάσεις με λαθούρι (Lathyrus Sativus) , αλλά και σε περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας, σε περιόδους πείνας ,το κύριο φαγητό των κατοίκων για μεγάλα χρονικά διαστήματα, είναι το λαθούρι.
 Η υπερκατανάλωση λαθουριού δημιουργεί σε κάποιους προβλήματα υγείας. Ο Γεννάδιος γράφει ότι η μεγάλη κατανάλωση λαθουριού, προκαλεί βάρος στο κεφάλι και νευρολογικές διαταραχές.